Dorisch, Dorisch, Dorisch & Dorisch... over t.v.-V (tritonus verwante dominant) en turn-around

Ok. Ik ga weer een leuk jazz-foefje bespreken, namelijk een tv-V (tritonus verwante dominant) omspelen m.b.v. dorisch. Dit ga ik laten zien en daarna hoe je met 4 verschillende dorische ladders spannend een turn-around kan omspelen, door een III te substitueren voor de I van de turnaround, de VI7 te vervangen door een tussen tv-V naar II en de V te vervangen door een tv-V naar I. Dus de 'normale' turn-around in C [Cmaj7,A7,Dm7,G7,Cmaj7], omspeel ik als Em7,Eb7,Dm7,Db7,Cmaj. Ik ken dat vooral van parker standards als Ornithology en Donna Lee. Ik vind dat altijd vet cool klinken omdat je zo'n fijne chromatische zakkende baslijn hebt en kunt freaken a la lintharmonische shizzle.

E-dorisch op de Cmaj7 alias Em7 [resp. Ie en IIIe trap] :
Het leuke als je een III substitueert voor I, is dat je de III, samen met de opvolgende VI7 kunt opvatten als tussen-II-V naar de II. Als je dat doet speel je typisch dorisch vanaf de grondtoon van de III. Als je die ladder vanaf C bekijkt, is het bijna lydisch, dus ten opzichte van de hoofdtoonsoort C ionisch zit er een verhoogd kwartje in, hetgeen bekend is en fijn klinkt op een I, daarnaast zit er ipv een c, een c# in, waar over een Cmaj akkoord misschien wat mee uit moet kijken, maar smaaakvol ingezet als passingtone moet het kunnen vind ik :P.


Eb-dorisch op de A7 alias Eb7 [resp. VI7 en tv-V voor de II]
Zoals gezegd vat ik de VI7 (oftwel een tussen V naar de II) op als Eb7, oftwel tv-V naar de II. Dat wil zeggen dat we er Eb7 mixolydisch over kunnen spelen hetgeen V-alt achtige klank oplevert. Wat ik nu doe is dat ik aan die scale Eb mixolysich één nootje verander, namelijk de grote terts, die maak ik klein. Dit levert, zoals te voorspellen Eb dorisch op. Dus de tweede dorische ladder, Eb dorisch, ligt precies een vakje lager dan de eerste dorische ladder E-dorisch, zodat we samen met de chromatische dalende basnoot mee afdalen met ons dorische scale pattern. dan de voor het omspelen van de turnaround is Eb dorisch. Nu is natuurlijk de vraag hoe ik wegkom met het spelen van een kleine terts op een dominant7 akkoord. Nou ten eerste doet parker het ook (check het eind van thema ornithology), dat is natuurlijk altijd een goed argument. Ten tweede is het interessant om die kleine terts van Eb die onze ladder dorisch maakt te bekijken ten opzichte van de V waarvan het Eb7 akkoord de tritonus-vervanger is, namelijk : A7. Nu heb ik geleerd dat je eigenlijk alles wat je op een gealtereerde V kan spelen, ook kan spelen over zijn tv-V, en die Gb (kleine terts van Eb), zit in A7 octatonisch (hetgeen je prima over V-alt kunt spelen). Maar als mensen nog andere redenen weten waarom dit lekker klinkt, dan hoor ik die natuurlijk graag. Maar goed. Daarmee heb ik het dorisch over tv-V spelen geintroduceert.

D-dorisch over Dm7 (IIe trap van C)
Hoef ik natuurlijk weinig aan uit te leggen want D-dorisch = C-ionisch = C majeur = 100% toonsoort-eigen.

Db-dorisch over G7 alias Db7 (resp. Ve trap en tv-V)
Hier kan je het zelfde verhaal toepassen als bij A7 alias Eb7 : dorisch spelen vanaf de grontoon van de tv-V.

D-dorisch over Cmaj7 (I trap = tonica)
Spreekt voor zich, is zelfde als C-ionisch.

Het leuk aan deze manier van kijken is dat je steeds chromatisch kunt zakken met je dorische patroon op de hals (en één keer chromatisch stijgen als je van de tv5 naar de I gaat).

nu ff een voorbeeld oefen-lick om bovenstaand verhaal te illustreren:


akoorden:III, [tv5->]
/
||-------------------------|-------------------------|
||-7-----------------------|-6-----------------------|
||-7-----------------------|-6-----------------------|
||-5-----------------------|-5-----------------------|
||-7-----------------------|-6-----------------------|
||-------------------------|-------------------------|
|| scales: [ E-dorisch ] , [ Eb-dorisch ]
||-15-14-12----------------|-------------11-13-14-13-|
||----------15-14-12-------|----11-13-14-------------|
||-------------------14-12-|-13----------------------|
||-------------------------|-------------------------|
||-------------------------|-------------------------|
||-------------------------|-------------------------|
\

akkoorden: II , tv5
|-------------------------|-------------------------|
|-5-----------------------|-4-----------------------|
|-5-----------------------|-4-----------------------|
|-3-----------------------|-3-----------------------|
|-5-----------------------|-4-----------------------|
|-------------------------|-------------------------|
|scales: [ D-dorisch ] ,[ Db-dorisch ]
|-12-10-------------------|--------------9-11-12-11-|
|-------13-12-10----------|-----9-11-12-------------|
|----------------12-10--9-|-11----------------------|
|-------------------------|-------------------------|
|-------------------------|-------------------------|
|-------------------------|-------------------------|

akkoord: I
|-------------------------||
|-5-----------------------||
|-4-----------------------||
|-5-----------------------||
|-3-----------------------||
|-------------------------||
|scale:[ D-dorisch ]
|-10----------------------||
|----13-12-10-------------||
|-------------12-10--9----||
|----------------------12-||
|-------------------------||
|-------------------------||


Ik heb de akkoorden laag op de hals gezet omdat ze in die posities lekker pakken en lick heb ik juist hoger op de hals gepakt omdat je dan de 'box-derivative'- posities van dorisch kunt gebruiken.