Jazz scales: gealtereerde toonladder over II V I mbv melodisch mineur

Harmonisch mineur is normaal mineur (aelolish) met een verhoogde 7.

Melodisch mineur is mineur met een "majeur-staartje"; mineur met zowel een grote 6 als een grote 7.

De gealtereerde toonladder is in feite de "7e modus" van melodisch mineur. Dat wil zeggen de melodisch mineur toonladder met als tonaal centrum de 7e noot van de ladder. Dus enharmonisch is de gealtereerde ladder hetzelfde als melodisch mineur van een halve noot hoger (=1 vakje verder).

Voorbeeld ...

II V I in C mineur (zoals dat bijvoorbeeld voorkomt in de de jazz standard Blue Bossa):

Dm7dim G7 Cm7

Als je 'gewoon' soleert, speel je toonladder van Cmineur, en op de 5e trap (G7), c harmonisch of melodisch mineur.

Als je gealtereerd speelt, speel je op de 5e trap (maar kan ook al op de 2e trap), de gealtereerde ladder vanaf de grondtoon van de 5e trap, dus de gealtereerde ladder op G, oftwel G# melodisch mineur.

Op de vijfde trap kun je in dit voorbeeld zowel c mineur, c harmonisch, c melodisch als g# melodisch (=g gealtereerd) spelen. En alles wat je op de vijfde trap kunt spelen, kun je op de IIe trap die er aan voorafgaat al inzetten.

We blijven even bij G gealtereerd op de vijfde trap. Het is natuurlijk leuk als je die gealtereerde ladder kunt spelen, echter je wilt daarna ook nog een 'verbinding' leggen van het patroontje melodische ladder terug naar de thuisladder van C mineur.

Dit kan je stapje voor stapje uitbreiden:

Je gaat bijvoorbeeld uit van het patroon van G gealtereerd (G# melodisch) en localiseert van daaruit de grondtoon van c mineur. Dus je breidt het patroontje eigenlijk uit met een extra noot, namelijk de c. dan kan je freaken in G# melodisch op de vijfde trap en weet ook weer hoe je veilig terug kan komen naar C mineur als de 1e trap weer komt: via de grondtoon van c. als je beetje creatief soleert hoeft het niet eens op te vallen dat je steeds op het c-mineur akkoord als eerste dezelfde toon speelt omdat je eenmaal op de grondtoon uitgekomen gelijk naar een andere toon uit de c mineur scale kunt uitwijken en daar het melodische zwaartepunt leggen, bijvoorbeeld de 2 (ofwel 9), wat een mooie open klank geeft.

Als je dit beetje in de vingers hebt kun je het uitbreiden met een tweede 'thuishaven-noot', bijvoorbeeld de terts. Dus je onthoudt g# melodisch met als extra noot Eb -de terts van c mineur- als als 'weg terug naar c'. Dus eigenlijk zijn het twee patroontjes, twee landkaartjes van verschillende gebieden waartusseen je een of meerdere bruggetjes slaat om van de een in de andere scale te komen, zonder dat je precies al die scales tegelijk voor je hoeft te zien; dat inzicht ontstaat vanzelf in de loop der tijd.

Zo kun je doorgaan totdat je voor je ogen de twee patroontjes tegelijk voor de geest kan halen en alle verbanden en manieren ziet om van het ene patroontje naar het andere te moduleren.